Haat mij niet My Child Lebensborn haalt Noorse 'Nazi-kinderen' uit de doofpot4 minuten leestijd

Blond haar in een nette scheiding, felblauwe ogen die recht in de jouwe kijken. Met dit schattige jongetje is niets mis, met de reden waarom hij is geboren wel.

Meer gesproken verhalen horen? Abonneer je op onze podcast Laadscherm Voorgelezen

De game My Child Lebensborn ontleent zijn naam aan het Lebensborn-programma van SS-leider Heinrich Himmler. Het programma had als doel om het geboortecijfer van ‘raszuivere’ kinderen te verhogen om zo miljoenen ‘onzuivere’ mensen te kunnen vervangen.

Voor de Nazi’s was het belangrijk dat deze kinderen een arisch uiterlijk – blond haar en blauwe ogen – hadden. In Noorwegen zie je veel vrouwen met deze uiterlijke kenmerken, en daarom startte Himmler in 1941 een groot Lebensborn-programma in het land.

Veel Noorse vrouwen meldden zich in de jaren erna aan. In de Lebensborn-tehuizen kregen ze eten, nieuwe kleding en werden ze beschermd. In deze tehuizen zijn zo duizenden door Duitse soldaten verwekte kinderen geboren, die daar samen met hun Noorse moeder opgroeiden.

Bijna klaar voor de release

De Noorse Elin Festøy werkte de afgelopen jaren aan een documentaire over de kinderen die voort zijn gekomen uit het Lebensborn-programma. Ze was verbaasd dat er zo weinig bekend was over deze kinderen, die nu in de zeventig zijn, en vond dat een documentaire niet het hele verhaal kon vertellen. Een game kan je echt in het onderwerp zuigen, maar ja: hoe maak je een game?

Ze ontmoette Catharina Bøhler, die aan een game werkte waarin je een kind moest verzorgen. Ze besloten samen te werken aan een game over de Lebensborn-kinderen, en ontvingen een kunstsubsidie om een deel van het project te bekostigen. Dat is nu twee jaar geleden, en de game is bijna klaar voor de release.

‘Hoerenkinderen van de Nazi’s’

“Het verhaal van de Lebensborn-kinderen is nauwelijks bekend, en wanneer erover wordt gepraat hebben mensen de neiging om zich te focussen op de zieke rassentheorie van de Nazi’s”, vertelt Festøy. Volgens haar moet het verhaal gaan over wat er met deze kinderen is gebeurd, en niet hoe ze zijn geboren. Het lijden van deze kinderen begon namelijk niet in de oorlog, maar pas daarna.

De Noorse autoriteiten bestempelden deze ‘hoerenkinderen van Nazi’s’ na de oorlog als ‘zwakzinnig’ en stopten hen in inrichtingen, waar ze werden mishandeld en verkracht. Ook werden de kinderen gebruikt voor experimenten met medicijnen, waardoor sommigen kwamen te overlijden. Ruim vijftig jaar later bood de toenmalige Noorse premier Kjell Magne Bondevik pas zijn excuses aan voor de gruweldaden.

Screenshots uit de game tonen hoe je het spel speelt.

Intens en emotioneel

In My Child Lebensborn speel je de voogd van een Lebensborn-kind. Het lijkt een beetje op een uitgebreide Tamagotchi, waarin je hem of haar verzorgt en helpt wanneer nodig. Je kind komt bijvoorbeeld een keer thuis met moddervlekken. Door de juiste vragen te stellen kom je erachter dat hij of zij in elkaar is geslagen, in plaats van gevallen.

Ook moet je het kind leren omgaan met de haat die hij of zij vanuit de Noorse maatschappij over zich heen krijgt. Zo vraagt het kind op een gegeven moment aan je wat een ‘Nazi-kind’ is. Aan jou de taak om aan een zevenjarige uit te leggen wat dat precies betekent, en waarom anderen hem of haar zo noemen. Festøy omschrijft de game dan ook als een ‘Lebensborn-simulator die een intense en emotionele ervaring oproept’.

De verhaallijn van de game is gebaseerd op de gesprekken die Festøy met de Lebensborn-kinderen heeft gevoerd, waarin ze de ervaringen van hen heeft gebundeld tot één verhaal. Door een ietwat kinderlijke designstijl – de graphics lijken volgens Festøy een beetje op die van Winnie de Pooh – te combineren met het heftige verhaal, probeert ze de game voor een breed publiek toegankelijk te maken.

En met games die de Tweede Wereldoorlog doorgaans afschilderen als een afgebakende strijd tussen de geallieerden en Nazi’s, is My Child Lebensborn een opvallende uitzondering. Het spel van Festøy laat juist zien hoe de nasleep van de oorlog nog dagelijks te merken is in Noorwegen.

Haat maakt ons blind

Want er is volgens Festøy meer bewustzijn nodig. Zelfs nu nog worden de kinderen en kleinkinderen van de Lebensborn-geborenen niet geaccepteerd. “De haat voor de Nazi’s heeft ons blind gemaakt, waardoor we deze mensen zien als vijanden”, vertelt ze. Daarom wil ze hen laten ervaren hoe het is om een Lebensborn-kind te zijn, in plaats van het enkel te vertellen.

Maar My Child Lebensborn vertelt volgens Festøy een veel breder verhaal: hoe onschuldige kinderen plotseling oorlogsslachtoffers kunnen worden. Dat gebeurt in alle oorlogen, tot op de dag van vandaag. De game laat dan ook zien dat we hen niet moeten haten om hoe zij tot leven zijn gekomen, maar dat we hen lief moeten hebben om wie ze zijn.

Daniël Verlaan

Techjournalist bij RTL & in de avond kloot ik graag met crypto, vpn's en games. Speel eigenlijk alleen rpg's, maar ook elke week FIFA. Daar zuig ik nog steeds in. daniel[at]laadscherm.nl & @danielverlaan.