Schepen komen in games veelal aan bod tijdens zeeslagen of het verkennen van nieuwe gebieden. Maar in de point-and-clickgame Herald vormt een negentiende-eeuws koopvaardijschip een confronterende afspiegeling van onze multiculturele samenleving.
Meer gesproken verhalen horen? Abonneer je op onze podcast Laadscherm Voorgelezen
Peper, koffie en katoen. Het zijn een paar goederen die door onze koloniale geschiedenis gemeengoed zijn geworden in Europa. In mijn geschiedenisboeken las ik hoe Nederland tijdens de Gouden Eeuw handel dreef en floreerde, en wat voor een megabedrijf de VOC was. Ja, we handelden hier en daar in slaven, maar dat hoorde er toen nou eenmaal bij, aldus mijn leraar Geschiedenis. In zijn woorden: “Het is ook allemaal al heel lang geleden.”
“Maar heel weinig mensen weten van ons koloniale verleden en wat voor invloed dat echt heeft gehad op onze huidige maatschappij”, vertelt Roy van der Schilden van de Utrechtse gamestudio Wispfire. Hij werkte als schrijver drie jaar aan Herald, waarvan het eerste deel voor Windows, MacOS en Linux te koop is (9,99 euro).
Machtsstructuren
In Herald speel je Devan Rensburg, een jongeman die werkt als bediende op een koopvaardijschip uit een alternatieve negentiende eeuw. Devan komt uit India, maar is geadopteerd en opgegroeid in het Protectoraat: een samenvoeging van Europa en Noord-Amerika. Door zijn rol op het schip komt hij met iedereen in aanraking, van de kapitein tot de kok, en krijgt hij te maken met de machtsstructuren die in die tijd golden en soms, al dan niet onbewust, nog steeds gelden.
Door een alternatieve geschiedenis en het Protectoraat te gebruiken heeft Van der Schilden de vrijheid om een eigen verhaal te schrijven waarin de thema’s kolonialisme en racisme centraal staan: “Onze game is geen exacte geschiedenisles, maar gaat wel over het grotere Westerse gedachtengoed over kolonialisme en het effect daarvan op onze huidige samenleving.”
Tolerant en accepterend
Want ons koloniale verleden en de slavernij, daar praten we in Nederland liever niet over, zegt Van der Schilden: “Het lijkt erop dat we daar meer moeite mee hebben dan andere landen. Nederlanders zien zichzelf graag tolerant en accepterend, en daar past slavernij natuurlijk niet bij.” Maar Herald is niet alleen een game over kolonialisme en slavernij: het gaat ook over de nog steeds geldende witte norm en het daaruit voortvloeiende racisme, maar ook over het opkomen voor je eigen cultuur en achtergrond.
Het zijn daarin de kleine, subtiele dingen die Van der Schilden zo intrigerend vindt. Neem bijvoorbeeld alledaags racisme, dat ook in de game aan bod komt. In Herald leest de kapitein in de krant over een opstand in India en zegt hij tegen één van zijn bemanningsleden: “Jouw soort volk zorgt voor veel gedoe.” De jongen, met een Indiaas uiterlijk, is opgegroeid in het Protectoraat. Maar omdat zijn huidskleur afwijkt van de witte norm wordt hij gezien als een buitenstaander.
Duidelijke boodschap
Van der Schilden is een theatermaker die games is gaan ontwikkelen. Hij wil met Wispfire bijzondere verhalen vertellen die bij andere, grotere gamestudio’s niet aan bod komen. Ook zet hij in op de theatrale kant van games, waarin niet alleen de gameplay maar vooral het verhaal centraal staat: “Er mogen meer games met een duidelijke boodschap worden gemaakt.”
In Herald gaat het dan ook niet om puzzels oplossen of items verzamelen, maar om het ontdekken van nieuwe stukjes informatie die samen een verhaal vormen. Je verkent het schip, praat met de bemanning en leert zo hun achtergronden, wensen en geheimen kennen. En wat blijkt: niet alles is zo zwart-wit als het ogenschijnlijk lijkt. De game schetst allerlei lastige, gevoelige situaties waar niet één duidelijke oplossing voor is.
Neem bijvoorbeeld één van de nieuwe hulpkoks aan boord van het schip. Hij komt uit Brazilië en draagt een groot geheim: hij is op de vlucht omdat hij een kind heeft verwerkt bij één van de slaven van zijn vader. De hulpkok komt te werken voor de zwarte hoofdkok, de zoon van een voormalig slavin uit Haïti. “Dat zorgt voor een ingewikkelde relatie die hier en daar wringt”, vertelt Van der Schilden. “Genoeg mensen zal het niet opvallen, maar dit soort sociale verhoudingen vind ik spannend om in een game te schrijven.”
Witte homoseksuele jongen
Toen Van der Schilden zijn game in de VS presenteerde, kreeg hij flink wat kritische vragen: hoe denkt hij, als witte Nederlandse jongen, dit verhaal te kunnen vertellen? Een logische opmerking, vindt hij: “Tegelijkertijd wil ik als maker verhalen maken over anderen omdat ik daar iets van leer. Ik ben zelf een witte homoseksuele jongen. Als ik alleen maar over deze groep games zou maken, zou ik nooit uit mijn comfortzone komen of een perspectief bieden op andere onderwerpen.”
Sowieso heeft hij tijdens de ontwikkeling van de game de hulp ingeschakeld van onderzoekers van Postcolonial Studies, waaronder Mitchell Esajas van de Black Archives. De vraag die daarbij centraal stond: behandelt Herald de problemen op een respectvolle manier? Feedback kreeg Van der Schilden genoeg, waaronder de suggestie dat hoofdpersonage Devan vaker grenzen mocht opzoeken en tegen zijn onderdrukkers in opstand mocht komen. Die kritiek zie je in de uiteindelijke versie van Herald terug.
Zonder subsidies geen Herald
Herald is onder andere tot stand gekomen via 17.600 euro van een succesvolle Kickstarter-campagne en een subsidie van 23.000 euro van de Stichting Democratie en Media. De subsidie was belangrijk: met dat bedrag konden de dertien veelal Britse stemacteurs worden betaald. De stemacteur die Devan en vele andere personages inspreekt heeft Wispfire zelfs over laten vliegen om alle zinnen in te laten spreken.
Daar kwam overigens geen vijfsterrenhotel aan te pas. De stemacteur sliep op een logeerbedje bij Bart Delissen, Wispfire’s componist, en sprak een week lang zijn teksten in. Delissen maakte de acteur zelfs een keer midden in de nacht wakker, zodat Devan voor een gamescène een schorre, bedompte stem zou hebben.
De stemacteurs vormden met afstand de grootste kostenpost van Herald. “We moeten het echt hebben van subsidies”, zegt Van der Schilden. “Herald is een aparte game, waardoor het lastiger is om geld te vinden. Je moet het niet hebben van de gangbare kanalen, dus we zoeken onze financiering in potjes voor kunst en cultuur.”
Bart Heijltjes, creative director bij Wispfire, werkte tijdens de ontwikkeling van Herald parttime als docent en art director Aïda de Ridder deed er nog wat freelanceklussen naast. Ook Van der Schilden heeft veel op moeten geven om aan zijn game te werken: hij trof zelfs een regeling met de gemeente Utrecht voor een aanvulling op zijn schaarse inkomen: “De innovatie van Herald zit in het verhaal, maar veel uitgevers durven daar niet in te investeren.”
Handvatten
Van der Schilden is samen met zijn team bezig aan het tweede deel van Herald. Het verhaal en een groot deel van de personages en 3d-modellen is al af, en er wordt nu druk gesleuteld aan de gamewereld. Ook is Wispfire naarstig op zoek naar ‘financiële injecties’ om hun nieuwe game te maken. De stemacteurs doen namelijk niet voor nop hun werk. Je kunt het huidige en aankomende deel van Herald nu al kopen voor 20 dollar: de game moet ergens volgend jaar uitkomen.
Naast zijn werk aan het tweede deel kijkt Van der Schilden ook of hij Herald kan introduceren bij middelbare scholen. Het spel zou onderdeel kunnen worden van het vak maatschappijleer en scholieren laten nadenken over ons koloniale verleden en de invloed daarvan op de huidige maatschappij. “Als kunstenaar bied ik mensen handvatten aan om na te denken over de boodschap die we met Herald willen overbrengen. En zeg nou zelf: een game is voor jongeren toch een stuk toegankelijker dan een theaterstuk?”