Games speelde ik vroeger puur voor de fun. En de kick van races winnen, of een gevecht. Misschien ook als tijdverdrijf. Maar gechoqueerd worden, aan het denken raken en daardoor anders naar de wereld kijken? Vast nooit. Tot ik het werk van een excentrieke cultgamemaker uit Japan leerde kennen.
Meer gesproken verhalen horen? Abonneer je op onze podcast Laadscherm Voorgelezen
Goichi Suda, ook wel bekend als ‘Suda51’ (want ‘go’ en ‘ichi’ zijn Japans voor 5 en 1), wordt niet voor niets de Quentin Tarantino van de videogamewereld genoemd – hoewel hij zichzelf nota bene liever vergelijkt met Tarantino’s kompaan en vakgenoot Robert Rodriguez, zo vertrouwde de Japanner me zelf eens toe in een interview. ‘Suda-san’ staat erom bekend zijn games te doorspekken met allerlei engagement, uiteenlopende verwijzingen en een behoorlijke lading grof geweld – ingegeven door het werk van Franz Kafka, Britpop-artiesten en Mexicaans worstelen.
Zombies schieten
Richting het einde van mijn middelbareschooltijd maakte ik kennis met zijn meest impactvolle werk: killer7. Een game waarin je op basis van de inleiding denkt als huurmoordenaar eens lekker op grijnzende zombies te kunnen gaan schieten. Al gauw word je om de haverklap in raadsels toegesproken door geesten en blijkt je hoofdpersonage vrijwel letterlijk over een gespleten persoonlijkheid te beschikken. Het eerste level eindigt in een filosofisch debat over de manier waarop de wereld bestuurd wordt.
Op z’n zachtst gezegd een vrij onconventionele manier om je welkom te heten – zeker anno 2005, toen je van schietspellen hoogstens verwachtte dat er af en toe een tussenfilmpje opdook. Het kostte me daarom drie pogingen in een jaar tijd om het spel te laten ‘klikken’, door te accepteren dat je in het begin eigenlijk geen touw vast kunt knopen aan het verhaal en de daarbij horende spelopzet. Een goede vriend maakte eens de treffende vergelijking met hoogstaande Japanse animatieseries, waarin je soms ook meerdere afleveringen moet kijken om een beetje te snappen waar het nou allemaal over gaat.
Doorzetters worden echter beloond met een juweel van een verhalende game waarin allerlei thema’s op tafel worden gegooid. Zo is er sprake van een fictief verbod op elektronische apparatuur in een poging om terrorisme te voorkomen. Ook de historisch complexe relatie tussen Japan en Amerika, inclusief onderhuidse spanningen in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog komt aan bod. Suda schuwt schokkende thema’s en middelen niet om de motieven van zijn personages kracht bij de zetten: zo word je getergd door een pedofiele huurmoordenaar en passeert zelfs een absurdistische terreurparodie op de Power Rangers de revue.
Cell-shaded
Dat klinkt niet alleen onsamenhangend en vaag op papier, maar komt ook zo over wanneer je de game voor het eerst speelt. Het zijn de hevig gestileerde cell-shaded graphics, hoogstaande geanimeerde tussenfilmpjes en vage dialogen die je binnenboord moeten houden. Het spel begrijpen doe je waarschijnlijk nog maar amper na het bereiken van het einde, maar als je er vervolgens over praat met medespelers én een vertaling leest van het boek ‘Hand in killer7’ (waarin Suda meer van het verhaal kwijt kon wegens tijdgebrek bij het maken van de game), kom je een heel eind.
De hele ervaring opende me de ogen. Ondanks ontelbaar veel boeken, films en andere gerenommeerde kunstvormen die je net zo goed aan het denken zetten, was het killer7 dat bij mij een stukje bewustwording creëerde over symboliek en verborgen boodschappen. Zo onverschillig als De Ontdekking van De Hemel van Harry Mulisch me liet in diezelfde middelbareschooltijd, zo enthousiast werd ik van killer7. Nog steeds raak ik niet uitgepraat over het meesterwerk en raad ik het elke gamer met ook maar een greintje interesse in ‘games met een boodschap’ aan.
De originele GameCube-versie is jammer genoeg bijna nergens meer te krijgen. Gelukkig verschijnt killer7 dit jaar, na het nodige getouwtrek met oorspronkelijke uitgever Capcom, eindelijk geremastered op Steam. Ik ben benieuwd hoe de heruitgave dertien jaar na dato zal worden ontvangen: de game werd destijds door ‘onwetenden’ beschimpt, niet alleen vanwege het ‘vage’ verhaal, maar ook wegens de naar shooter-begrippen erg onconventionele besturing zónder echte bewegingsvrijheid. Stuk voor stuk zaken die de tand des tijds wel eens goed zouden kunnen hebben doorstaan, juist omdat de opkomst van indiegames menig gamer stukken meer open-minded heeft gemaakt.
Apocalyptische toestanden
Ik hoop dan ook vurig dat die heruitgave leidt tot nieuw inspirerend werk van Suda51. Want eerlijk is eerlijk: na killer7 werd het langzaamaan allemaal een beetje minder. Spiritueel vervolg No More Heroes (2007) en het directe vervolg (2010) legden al meer de nadruk op gameplay, in een poging mainstream actiegames te parodiëren. Latere titels Shadows of the Damned (2011) en Lollipop Chainsaw (2012) gooiden bijna alle diepere lagen overboord in ruil voor lomp geweld te midden van apocalyptische toestanden. Killer is Dead (2013) leek mede door de naam een return to form van killer7 te worden, maar bleek eveneens vrij plat. De recente, op Dark Souls geïnspireerde free-to-play roguelike Let It Die (2016) is wel uniek, maar nog steeds veel meer gericht op actie dan het overbrengen van een boodschap.
Voordat we nieuw werk zullen zien, staat de volgende remaster al in de startblokken: Suda verklapte in een zeer boeiende Let’s Play van killer7 ook zijn Twin Peaks-achtige avonturenspel Flower, Sun and Rain te willen remasteren. Die game verscheen in 2001 voor Japan op de PlayStation 2, en in 2009 ook in het Westen op de Nintendo DS. Om Flower, Sun and Rain goed te begrijpen, moet je eveneens visuele roman The Silver Case (1999) spelen, die onlangs al verscheen als HD-remaster. Dat zou allemaal vast niet gebeuren als er nu geen nieuwe vraag was naar zulke geëngageerde games. Die van Suda51 blijven voor mij in elk geval onovertroffen.
Screenshots via Dead End Thrills, die prachtige in-game beelden maakt. Je vindt zijn werk hier.