Toen ik vier jaar geleden Kingdom Come Deliverance op Kickstarter backte, hoopte ik dat de game het nieuwe Skyrim zou worden. Maar na al die tijd wachten stelt het spel teleur. En nog erger: ik kwam er plotseling achter dat de belangrijkste ontwikkelaar problematisch is.
Meer gesproken verhalen horen? Abonneer je op onze podcast Laadscherm Voorgelezen
Een hartje-emoji. Daarmee versierde ik mijn tweet van een paar weken geleden, zo blij was ik. Eindelijk kon ik de game spelen waar ik vier jaar op had gewacht. Maar na een uurtje of twintig ben ik klaar met Kingdom Come Deliverance. Ik erger mij dood aan alle bugs en de omslachtigheid van doodgewone taken. Met een druk op de knop verwijder ik het spel van mijn PlayStation 4.
Toch bleef ik aan Kingdom Come Deliverance denken. Een paar dagen voor ik op de verwijderknop drukte, kwam ik erachter dat het creatief brein achter de game publiekelijk de GamerGate-beweging steunt. Het zette mij aan het denken: kun je nog van iets houden als de maker ervan een problematisch figuur is?
GamerGate
Het gaat om Daniel Vávra, mede-oprichter van het Tsjechische Warhorse Studios. Met een team van meer dan honderd man heeft hij als creative director de afgelopen jaren aan Kingdom Come Deliverance gewerkt. Zijn doel was om een zo realistisch mogelijke RPG te maken, die plaatsvindt in een Middeleeuws Europa.
Al jaren is hij aanhanger van GamerGate, een beweging die zegt ethiek in de gamejournalistiek aan de kaak te willen stellen. In werkelijkheid is het een groep boze mannen die de feministische golf binnen de game-industrie vreselijk vindt. Ze trollen, doxxen en bedreigen mensen die kritiek hebben op stereotypen in games, zoals de hulpeloze vrouw die door de stoere man moet worden gered.
Vávra associeert zich graag met deze club en neemt diversiteit in games op de hak. Hij vindt dat veel gamestudio’s zwichten voor de kritiek van zogeheten social justice warriors, en hun producten daarom ‘politiek correct’ maken. Ook stelt hij dat gamemedia progressieve games voortrekken: ze zouden meer aandacht en hogere cijfers krijgen.
Mensen van kleur
De rel rondom Kingdom Come Deliverance kwam vier jaar geleden op gang, toen de blogger achter MediavalPOC aandacht besteedde aan het spel. Zijn doel is om de ‘algemene misvatting’ aan te kaarten dat mensen van kleur niet in Middeleeuws Europa zouden hebben geleefd. Volgens de blogger komt dit door het dominante witte beeld dat films en games van deze periode schetsen.
De blogger stelde een simpele vraag aan Vávra: waarom zitten er geen mensen van kleur in het spel? Vávra reageerde heel stellig dat er ‘geen zwarte mensen in Middeleeuws Bohemen [historisch gebied in Tsjechië, waar de game zich afspeelt, red.] waren’.
Toen de blogger Vávra allerlei bewijzen toonde dat er in die regio en rond die periode (1400) wel degelijk mensen van kleur waren, reageerde de ontwikkelaar dat hij echt wel de geschiedenis van ‘zijn land’ kent. “Blijkbaar zijn […] mensen van kleur gewoon niet realistisch genoeg”, schreef de blogger toen.
Om de game écht historisch accuraat te maken, hadden mensen van kleur niet misstaan. Vávra weigerde en was vooral druk met criticasters belachelijk te maken. De populaire gamewebsite Waypoint reageerde daarop door Kingdom Come Deliverance op de zwarte lijst te plaatsen. Een redacteur van Waypoint merkte nog op: hoe kan Vávra zich beroepen op realisme als je in zijn spel een drankje kunt drinken waardoor al je wonden binnen een paar seconden genezen?
Van het voetstuk
Het is voor mij inmiddels makkelijk geworden om een hekel te hebben aan Kingdom Come Deliverance. De game speelt ruk en heeft mijn verwachtingen niet waar kunnen maken. Maar wat als het daadwerkelijk mijn nieuwe ‘Skyrim in de Middeleeuwen’ was geweest? Had ik het dan ook zo stellig aan de kant gezet?
De situatie doet mij denken aan wat er gebeurde na de golf van alle #MeToo-verhalen. De slachtoffers van seksuele intimidatie en seksueel misbruik durfden, gesteund door alle andere lotgenoten, voor het eerst in het openbaar hun verhaal te doen. Daardoor vielen heel wat bekende mensen van hun voetstuk.
Neem bijvoorbeeld Kevin Spacey, die door verschillende mannen wordt beschuldigd van aanranding – één van hen was nog maar veertien toen het gebeurde. Spacey spinde de gebeurtenissen tot een coming-out als homoseksuele man, waar sommige media instonken. Netflix besloot de banden met Spacey te verbreken en gaat nu zonder hem verder met hitserie House of Cards.
Problematisch
De grote vraag is: kun je van iemands werk genieten als deze persoon problematisch is? Dat vroeg ik mezelf al af toen Aziz Ansari en James Franco werden beschuldigd van seksueel wangedrag: twee van mijn favoriete acteurs. Master of None is een geweldige serie en om Pineapple Express heb ik ontzettend gelachen.
De mensen achter blog Your Fave Is Problematic hebben daar wel een antwoord op. Het blog hield jarenlang van allerlei sterren bij welke racistische, seksistische en andere problematische shit ze allemaal zeggen. Zij stellen: ja, je kunt zeker genieten van iemands werk, zolang je het maar erkent wanneer iemand problematisch is.
“De dingen die deze mensen zeggen brengen mensen rechtstreeks schade toe of dragen bij aan een institutie die gemarginaliseerde groepen onderdrukt”, schrijven de mensen achter het blog. “Maar het is belangrijk om te herinneren dat onze helden gewoon mensen zijn en soms fouten maken of verkeerde dingen zeggen. Dat betekent niet dat het slechte mensen zijn of dat je diegene niet leuk mag vinden.” Daarmee doelen ze natuurlijk op problematische uitspraken en acties, en niet op het criminele gedrag van de personen die van seksueel misbruik worden beschuldigd.
Mannelijke geur
Misschien is dat wel een goed advies: voel jezelf niet direct schuldig omdat je geniet of hebt genoten van het werk van iemand die één of meerdere fouten heeft begaan of nog steeds begaat. Maar blijf die fouten wel aanstippen en houd hen zo verantwoordelijk. Door je uit te spreken laat je zien dat bepaald gedrag problematisch is, in de hoop op verandering. Ook kleine acties kunnen een verschil maken.
Dat brengt me weer op Kingdom Come Deliverance. Ik zou de game over een paar patches nog eens kunnen proberen. Maar dat ga ik niet doen, want als je goed oplet zie je Vávra overal in de game terug. Neem bijvoorbeeld de perk ‘mannelijke geur’, waardoor vrouwen je aantrekkelijker vinden als je een lange tijd niet doucht.
Je kunt denken: ach, het is maar een gebbetje. Maar de problematische opvattingen van Vávra zorgen ervoor dat dit soort onderdelen niet meer als humor bestempeld kunnen worden. Warhorse Studios mag de tien euro die ik vier jaar geleden voor dit spel heb betaald houden. De volgende keer krijgen ze hooguit een middelvinger van me.