Cookie Clicker werd razend populair toen het in 2013 verscheen. Mijn zusje, die vrij weinig met games heeft nota bene, zat het te spelen alsof haar leven ervan afhing. “Waarom speel je dit” hoor ik mezelf nog vragen. “Nou, hoe meer koekjes je bakt, hoe meer oma’s je kan kopen die meer koekjes voor je bakken, waarmee je meer dingen kan kopen die meer koekjes voor je bakken”. Ik verklaarde haar voor gek. De enige reden om te spelen, is om een getal te zien groeien, dat alsmaar sneller groeit naarmate je meer speelt. Maar voordat ik het wist greep ik elke kans aan om zelf meer koekjes te bakken.
Meer gesproken verhalen horen? Abonneer je op onze podcast Laadscherm Voorgelezen
Erkennen dat je een probleem hebt is de eerste stap naar genezing, maar voor die daadwerkelijke genezing heb ik een aantal fases doorlopen. Die fases komen één op één overeen met de vijf fases van rouw, want tijdens het ‘spelen’ van clickers is er een stukje van mij doodgegaan.
#1: Clicker Heroes ontkennen
Na Cookie Clicker al lang vergeten te zijn, kwamen clickers in een willekeurige aflevering van de Giant Bombcast – een wekelijkse podcast van Giantbomb.com – ter sprake. Er werd over gesproken vanuit fascinatie en een gebrek aan begrip; waarom worden clickers gespeeld. De wetenschappelijke verklaring daarvoor is al gauw gevonden: constante dopamine-afgiftes in je brein, aangewakkerd door de illusie van vooruitgang en versterkt door de alsmaar toenemende cijfers met stimulerende audiovisuele effecten. In vrijwel elke clicker draait het om een valuta dat je investeert in arbitraire upgrades. Gezien we allemaal geconditioneerd zijn om te denken dat meer geld goed is, is het ook niet gek dat er steeds dopamine vrijkomt.
Ondanks deze kille, realistische blik op de aard van clickers, was ik toch gefascineerd genoeg om me er aan eentje te wagen. Een van de clickers die het meest werd besproken tijdens die betreffende aflevering was Clicker Heroes. In Clicker Heroes klik je als een bezetene op monsters om ze te doden. Deze monsters laten goud vallen waarmee je upgrades koopt. Ik bleef tegen mezelf zeggen dat het onzin was, tot de eerste upgrades voorbij kwamen die Clicker Heroes veranderde in Idler Heroes.
Plotseling hoefde ik helemaal niets meer te doen; de upgrades doodden de monsters uit zichzelf. Daarmee was het eigenlijk al gedaan. Omdat ik veel minder moeite hoefde te doen om ‘vooruitgang’ te boeken, deed ik ook weinig moeite meer om de clicker daadwerkelijk te spelen. Tot zover mijn persoonlijke tegenargument om dat het “de moeite en energie” niet waard is. Maar elk half uur spiekte ik weer even om upgrades te kopen met mijn vergaarde goud; ik deed zo weinig mogelijk moeite, om zo weinig mogelijk te hoeven doen. Voordat ik het wist was ik de tegenargumenten helemaal vergeten. En ik speelde Clicker Heroes niet, nee, echt niet meer hoor.
#2: Boos zijn op Tap Tycoon
Indertijd had ik een PC nodig om mijn onbehaaglijke lust voor kliks te stillen. Na er uren in geïnvesteerd te hebben, kwam ik erachter dat Heroes ook voor iOS en Android beschikbaar was, maar ik mijn voortgang niet kon overzetten. Tap Tycoon werd me vervolgens aangeraden door mede clicker-lijders, die ik begon te spelen in een staat van frustratie en boosheid vanwege de verspilde tijd die ik in Clicker Heroes had gestoken. In Tap Tycoon portretteren koddige figuren en gelikte animaties het beeld van een onroerendgoedmagnaat, die langzaam maar zeker zijn kapitaal uitbreidt. Na vijf minuten aarzelen was ik verkocht.
Waar Tap Tycoon in verschilt, is dat het meer aandacht nodig heeft. Je moet blijven tappen om snel vooruitgang te boeken. Dus dat deed ik. Tijdens het kijken van series, terwijl ik wachtte op een installatie of download, op de wc waarvoor ik tijdens een diner even gauw wegglipte. De verslavingspatronen werden zichtbaar, maar ik zag niets. Ik stelde zelfs herinneringen in op mijn telefoon, zodat ik om het half uur een boost kon inzetten die maar eens in de zoveel tijd gebruikt kan worden. Omdat ik er zelf meer moeite voor moest doen door te blijven tikken op het kleine scherm van mijn iPhone 5s, voelden de upgrades die ik kocht alsof ik het zelf presteerde. Oftewel; meer dopamine.
Voor alle extra moeite die ik nam om vooruitgang te blijven boeken, ging het niet snel genoeg. In Clicker Heroes was ik al bekend met prestigen: al je vooruitgang teniet doen maar bepaalde upgrades behouden. Zo kom je incrementeel sneller verder. Bij Tap Tycoon was het niet snel genoeg tot me doorgedrongen als onderdeel ervan, dus kwam ik pas na enige tijd achter dat ik zonder prestiges niet veel verder zou komen. Dat was ontzettend frustrerend, gezien de moeite die ik er al in het gestoken; het was (alweer) weggegooide tijd.
#3: Onderhandelen met Adventure Capitalist
“Ik wil geen tijd meer weggooien”, vertel ik mezelf in een diepe zucht. Het is een opmerking waarvan de ironie niet tot me doordrong. Tap Tycoon heb ik nog even gespeeld, maar na een paar prestiges voelde ik er niets meer voor. Verzuurd door de eerste ervaringen verwijderde ik de clicker van mijn telefoon. Het duurde niet lang voordat ik de dopamineshots miste. Voor mijn werk was ik toentertijd op zoek naar webgames ten behoeve van concurrentie-onderzoek. Kongregate kende ik daardoor al, als uitgever van webgames. Hierdoor kwam ik in aanraking met Adventure Capitalist: na Cookie Clicker wellicht de bekendste clicker.
Adventure Capitalist is een stuk minder aantrekkelijk om te zien dan Tap Tycoon, maar het is een stuk efficiënter als idle-clicker. Voor ik het wist doorliep ik de bekende patronen en stelde ik elke vier uur een herinnering in op mijn telefoon. Elke vier uur kun je een advertentie bekijken, die doorgaans een halve minuut duurt, om je ‘inkomsten’ de komende uren te verdubbelen. Elke minuut zonder die verdubbeling is uiteraard verspilling, dus moest ik wel.
Na het Tap Tycoon-incident was ik extra oplettend om er zeker van te zijn dat geen tijd meer verloren zou gaan. Dat is de eerste keer dat ik overwoog vals te spelen. In de iOS-versie van Adventure Capitalist kun je misbruik maken van de interne klok van je apparaat, om de game te doen geloven dat er jaren en jaren zijn verstreken wanneer je de game weer opstart. Het resultaat; heel veel poen.
#4: Depressief door Doomsday Clicker
Hierna was er gek genoeg geen donder meer aan Adventure Capitalist. Ik gaf het uiterlijk van de clicker de schuld, in plaats van dat ik erkende dat valsspelen het voor me verpestte. Zo kwam ik terecht bij Doomsday Clicker: een clicker die nagenoeg hetzelfde doet als Adventure Capitalist, maar een stuk leuker vormgegeven. Vol nieuwe moed begon ik op mijn schermpje te tikken, vermoordde ik postapocalyptische zombies en kakkerlakken met mijn duim en vergaarde ik genoeg zilver en goud om overlevingsbunkers uit te breiden.
Ook Doomsday Clicker heeft een advertentiebonussysteem, maar dit werkt als het rad van fortuin. Elke keer dat je een advertentie kijkt, mag je aan het rad draaien. De kans om de meest lucratieve bonus in de wacht te slepen is één op acht, dus voor ik het wist zat ik er elke vier uur ongeveer vijf minuten aan barslechte advertenties doorheen te rammen. Nog nooit heb ik zo vaak Arnold Schwarzenegger op een nep user-interface zien klikken of een cru getekende bimbo een nieuwe relatie zien starten na een miskraam (deze kon ik niet terugvinden, maar hier is iets vergelijkbaars). Mijn telefoon omdraaien en neerleggen in de tussentijd was ook geen optie, want daar is beveiliging voor ingebouwd.
Het was deprimerend om die barslechte reclames te moeten aanschouwen. Elke keer als een advertentie startte verdween ik in mezelf en vroeg ik me stilletjes af waarom ik überhaupt de moeite nam. Er is immers niets aan over te houden. Geen doordacht verhaal om te verorberen. Geen vaardigheden om te verbeteren. Geen strategie om te ontwikkelen. De ironie van de onderhandelfase begon tot me door te dringen. Langzaamaan begonnen de reclames synoniem te staan voor de verdrietige realisatie dat ik mijn tijd aan het verspillen was, totdat ik dezelfde truc probeerde die Adventure Capitalist voor me verpestte.
#5: Cookie Clicker accepteren
Doomsday Clicker was daarmee verleden tijd, vooral dankzij de realisatie dat valsspelen het voor me verpestte. Zie, ik kom met elke clicker weer een stapje dichterbij de ijskoude realiteit van de situatie.
Even ging het goed, genoot ik weer van het leven en viel er weer voldoening te halen uit het alledaagse bestaan, totdat ik het wederom ging missen en mijn mede-lijders om een goede clicker vroeg. Laadscherm-collega Nino de Vries, de man die ik hierna ben gaan kennen als ‘de genezer’, raadde me de klassieker Cookie Clicker aan.
In tegenstelling tot voorgaande clickers moest ik deze in een browser spelen, in het volle zicht van iedereen die eens op mijn scherm wilde kijken. Dit bleek de belangrijkste factor te zijn richting mijn rehabilitatie. “Waarom speel je dit eigenlijk?” vroeg mijn lieftallige vriendin me op een regenachtige decemberavond toen ze vluchtig op mijn scherm keek. “Nou, hoe meer koekjes je bakt, hoe meer oma’s je kan kopen die meer koekjes voor je bakken, waarmee je meer dingen kan kope… oh…” Ik hoorde het mezelf weer vragen aan mijn zusje, waarna ik de vraag aan mezelf stelde. Waarom speel ik dit?
Het was tijd om te accepteren dat dit een probleem was. Clickers hebben geen inhoud en draaien puur op het lostrekken van een stofje in je brein om je door te laten spelen. Het probleem was alleen dat ik die realisatie vervolgens ging verbinden aan, nou, alles. Waarom speel ik games? Waarom werk ik? Waarom kijk ik films? Waarom steek ik überhaupt ergens moeite in? Is het niet altijd voor dopamine? Is alles dan niet even oppervlakkig als clickers? Wat is de zin van het leven?
Mijn leven na clickers
Mijn nieuwsgierigheid en levenslust kon ik even nergens meer uit putten, totdat de Overwatch kerstupdate verscheen. Blizzards razendpopulaire online multiplayer shooter speel ik al sinds het uitkwam in mei 2016, maar ik was er een beetje klaar mee tegen het einde van de zomer. Het tijdelijke in-game kerstmis-event zwiepte mijn vrienden op om weer te gaan spelen, waarna ze mij ook zover kregen om mee te doen.
De verveling en lusteloosheid kwam acuut ten einde. Overwatch vereist veel coördinatie en samenwerking; zonder fatsoenlijke communicatie en een beetje vaardigheid win je niet. Maar wij wonnen. Keer op keer. Dat was niet gelukt zonder de inzet en toewijding om ons als team te laten slagen. Al die tijd heb ik zoveel mogelijk moeite gedaan om zo snel en makkelijk als het maar kan mijn volgende voldoening-shot te krijgen, tot valsspelen aan toe. Nu heb ik mijn positieve en veel sterkere high gevonden, ik moest me er alleen even voor inzetten.
En nu? Het gaat fantastisch met me. Mijn leven na clickers kent weer kleur, liefde en passie. Eten smaakt lekkerder, mijn libido is viriel als nooit tevoren en de geur van elke bloem landt met de kracht van een orgasme. Maar bovenal heb ik weer zin om te gamen, met name Overwatch. Misschien kan ik tijdens het eten er even snel tussenuit glippen voor een potje.
86 comments
Comments are closed.